|
1 Wat is een meniscus? Hiervoor even een stukje anatomie. De knie bestaat uit drie botten. Allereerst het bovenbeen (os femur) en het scheenbeen (os tibia) en ook nog de knieschijf (patella). De patella doet in dit verhaal even niet mee. Het bovenbeen en scheenbeen mogen niet van elkaar afschieten maar moeten zowel bij gestrekt als bij gebogen knie netjes tegen elkaar blijven zitten. Hiervoor zijn aan de beide buitenzijden van de knie gewrichtsbanden (ligamenten) en in de knie kruisbanden die zorgen voor de zijwaartse en voor/achterwaartse stabiliteit. Aan de binnen- en buitenzijde van de knie, tussen de raakvlakken van de botten, zitten kraakbeen schijfjes. Dat zijn de twee menisci. 2 Zijn de beide menisci even kwetsbaar? Neen. De menisci zitten verbonden met het omliggende weefsel en zwerven niet geheel los door de omgeving. De binnenmeniscus (mediale meniscus) zit iets steviger vast en kan daardoor eerder in de knel komen en beschadigd raken. Dit maakt echter voor het verdere verloop en behandeling niet uit. 3 Wat is de functie van de menisci? Bij het lopen en springen komen er grote krachten en schokken vrij. De menisci zorgen voor schokdemping in de knie, zodat de schokken minder sterk richting rug en hoofd 'doorgalmen'. Bovendien zorgen ze ervoor dat de botten van onder- en bovenbeen goed en soepel op elkaar aansluiten. 4 Wat kan er fout gaan? Door het ouder worden neemt de elasticiteit van de menisci af en worden ze brozer. Er kan bijvoorbeeld ook geleidelijk een scheurtje ontstaan door zware belasting (overbelastingsblessure) van de knie bij kracht- of sprongtraining. Door het verdraaien van de knie (voetbalknie) kan ook plotseling een scheur ontstaan of kunnen er delen afbreken. 5 Wat merk je dan? De mogelijke verschijnselen zijn: De knie niet meer kunnen bewegen. Hij zit dan op 'slot' en kan niet meer gestrekt worden. Dit is erg pijnlijk. De knie voelt instabiel aan en men kan door de knie zakken. Pijn bij drukken op de gewrichtspeet. Lokale zwelling aan de buitenzijde van de gewrichtspleet. Dit heet een miniscus-cyste. Vochtontwikkeling in de knie tijdens of na het sporten. Buigen wordt hierdoor beperkt en pijnlijk. Het lichaam vormt een soort korset als bescherming. Tenslotte kunnen de bovenbeenspieren in kracht achteruit gaan en dunner worden. 6 Wat moet je doen als je klachten hebt? Allereerst altijd koelen met coldpack of ijs en de knie ontzien. Bij een acuut letsel of regelmatige klachten zal men langs de huisarts, SMA of ziekenhuis moeten. 7 Wat kan men daar dan doen? In het ziekenhuis kan men door röntgenonderzoek, MR-scan (magnetische resonantie) of een arthroscopie (kijkoperatie) in de knie kijken en de schade beoordelen. 8 Hoe verloopt een arthroscopie. Allereerst geeft men een totale of lokale verdoving. Dan wordt er, via een kleine snee, met een buis in de knie gekeken. De buis (arthroscoop) bevat lichtgeleidende vezels en lenzen. Het geheel is via een camera aangesloten op een beeldscherm zodat een helder beeld kan worden verkregen. 9 Helder beeld? Er zit toch vocht en bloed in de knie? Inderdaad zit er vocht en kan er, afhankelijk van het letsel, ook bloed in de knie zitten. Daarom kan men, indien nodig, via een tweede sneetje de knie met helder vocht vullen en spoelen. Zelfs kan men, door een stuwband om het bovenbeen, even de hele knie bloedvrij houden. 10 Oké, men heeft gekeken en weet wat er aan de hand is. Wat dan? Soms kan men direct kleine gereedschapjes inbrengen om de boel te hechten of rafels weg te slijpen en op te ruimen. Soms zal men later nogmaals via een arthroscopie moeten opereren of door een 'echte' operatie waarbij het gewricht moet worden geopend. 11 Moet ik voor een arthroscopie in het ziekenhuis worden opgenomen? Dat hangt van de omstandigheden af. Een arthroscopie kan zowel poliklinisch als in dagbehandeling of met korte opname worden uitgevoerd. 12 Ik hoor wel eens dat de meniscus geheel is verwijderd. Dat kan, als de schade groot is, noodzakelijk zijn. Men probeert dat echter te voorkomen omdat we de schokdemping van de meniscus niet goed kunnen missen. 13 Is een arthroscopie gevaarlijk? Elke operatie geeft een risico op complicaties zoals infecties. Ook irritatie van het gewrichtslijmvlies komt voor. Hierdoor kan de knie wekenlang dik blijven. Omdat er in de huid wordt gesneden kunnen er ook huidzenuwen beschadigt raken waardoor ongevoelige stukjes huid kunnen ontstaan. Over het algemeen vallen de risico's wel mee en verdwijnen de klachten na verloop van tijd. 14 Kan je daarna meteen weer gaan sporten? Vaak mag de knie een korte tijd niet belast worden en zullen krukken nodig zijn. Na de arthroscopie zal de arts aanvullende instructies geven en vaak ook verwijzen naar een fysiotherapeut voor oefeningen. 15 Aan wat voor oefeningen moet ik dan denken? Meestal zijn spierversterkende oefeningen nodig voor de bovenbeenspieren zowel aan de voorzijde als de achterzijde. Elke oefening waarbij je de beenspieren aanspant is eigenlijk geschikt. Wel zal men ervoor moeten zorgen dat de knie zelf niet wordt bewogen (niet buigen of strekken). Bijvoorbeeld: Gewoon zitten op een stoel en het, met zandzakje verzwaarde, gestrekte been heffen is effectief. Zeker als men dit enkele keren per dag in series van drie met 15 herhalingen uitvoert. Na korte tijd kunnen ook andersoortige trainingen zoals aquajoggen en fietsen in het programma worden opgenomen. Goede begeleiding is noodzakelijk. 16 Wanneer mag ik weer hardlopen? Algemeen kan worden gesteld dat rennen weer mag als de knie niet meer dik is en de spierkracht weer op het oude niveau. Als de knie weer dik wordt ben je te vroeg van start gegaan en moet je weer even geduld hebben. Ook hierin zal de arts of fysiotherapeut adviseren. 17 Kan ik ook iets doen om meniscusletsels te voorkomen? Ja, naast de gewone preventie zaken zoals warming up, cooling down, goede trainingsopbouw en goede techniek kunnen spierversterkende oefeningen van de voorzijde van het bovenbeen nuttig zijn. Dit doet men door op één been te gaan staan en langzaam door de knie te zakken en weer te strekken. Na 15 keer is dan het andere been aan de beurt. Ook de schokdemping van de schoenen en ondergrond en het lichaamsgewicht (toch maar afvallen?) hebben grote invloed op de menisci. Hoe kleiner de schokken hoe minder schokdemping ze moeten leveren. Een vlakke ondergrond verkleint het risico van verdraaien van de knie. Preventie moet maar uitsluiten kan men het niets. 18 Sporten blijft een riskante bezigheid. Niet sporten is veel slechter. Bovendien moet je bedenken dat niet iedere verdraaiing van de knie meteen een meniscusprobleem oplevert. In bijna 90% van de gevallen is er sprake van een "verstuiking" van de knie. De klachten die daar bij horen verdwijnen van zelf binnen enkele weken tot maanden. 19 Heb je nog iets positiefs te melden? Ja. Vroeger ging men er van uit dat de menisci helemaal niet doorbloed waren en er geen zelfstandig herstel mogelijk was. Inmiddels weet men dat er in een gedeelte van de meniscus wel enige doorbloeding is en beperkte genezing mogelijk blijkt. 20 Heb je nog een laatste advies? Ja, Luister naar je lichaam, dat is je beste adviseur. Arie Meijboom (Sport)massagepraktijk Meijboom Castricum http://www.blessure-aanwijzer.nl 16/11/2006 Bronnen: KNAU Diverse patiënteninformatie. Bovenkant pagina Medisch overzicht Startpagina Laatst bijgewerkt op: 16.11.2006 |