Lopersknie
Door :Jaap Willems, othopeed
Bewerking: Ben Gubbels
Het kniegewricht is een gecompliceerd lichaamsdeel dat tijdens het sporten veel te verduren krijgt. Hoe meer draaibewegingen hoe grote het risico van letsels aan de banden (kruisbanden collaterale banden) en menisci. Bij hardlopen worden de gewrichtsvlakken tussen bovenbeen (femur) en onderbeen (tibia) veel meer belast, evenals de banden en pezen rondom de knie.
De belasting van het kniegewricht is bijvoorbeeld vijf keer groter dan wanneer u op beide benen rustig voor de etalage van een winkel staat. U begrijpt dat daardoor ook de banden en pezen rondom de knie fors worden belast. Bij gewoon wandelen is de kracht uitgeoefend op de pees tussen knieschijf en onderbeen (de knieschijfpees) 500 newton, te vergelijken ml 50 kilo trekkracht. Tijdens de landing na een sprongbeweging lopen deze krachten op tot het zestienvoudige, en bij het hardlopen tot zelfs 9000 newton! Veel gewrichten en pezen kunnen daarbij schade oplopen.De meest getroffen onderdelen, bekend onder de noemer 'lopersknie', zijn:
- de quadricepsaanhechting aan de boven kant van de knieschijf
- het bindweefsel aan de beide zijkanten van de knieschijf;
- het ligament van de knieschijf, zowel bij de aanhechting aan de onderkant van de knieschijf als aan de bovenkant van het scheenbeen
- Daarnaast wordt een aantal andere letsels gemakshalve ook tot de lopersknie gerekend: irritatie van het peesblad aan de zijkant van de knie (frictiesyndroom);
- pijn aan de aanhechtingen van de hamstrings achter in de knie, zowel aan de buitenkant (bicepspees) als aan de binnenkant.
- Een afwijking aan deze band, die het meest wordt belast tijdens het lopen, wordt beschouwd als de 'echte' lopersknie.
Wat gebeurt er nu precies met deze bandaanhechting?
Overbelasting
Door overbelasting wordt overmatig aan deze verbinding tussen patellaband en knieschijf getrokken. Dit veroorzaakt kleine scheurtjes en vervolgens een ontstekingsreactie die voor veel pijn zorgt. Het ontstekingsproces kan twee kanten opgaan: op natuurlijke wijze ontstaat genezing, óf degeneratie in de band heeft verzwakking tot gevolg.
Het goede nieuws is dit: zelden zal een band hierdoor scheuren. Mits u met een wijde boog om injecties met corticosteroïden heen loopt. Die remmen weliswaar de ontsteking af, maar ze hebben ook een verzwakkend effect. Een kleine toename van de belasting kan in dat geval al leiden tot de meest fatale fase: afscheuren!
Ontstaan lopersknie
Hoe ontstaat nu precies een lopersknie?
Overbelasting is waarschijnlijk de voornaamste oorzaak. Omgekeerd geldt ook dat de afwijking door het staken van de training eigenlijk altijd weer verdwijnt. Maar kent u lopers die willen stoppen met hun sport?
Een andere, bij deze kwaal horende fout is een toename van de trainingsfrequentie.
Plotseling veel meer kilometers maken of een abrupte verandering/verzwaring van het trainingsschema.
De blessure kan merkwaardigerwijs ook verband houden, zo blijkt uit de literatuur, met de lengte van de loper: hoe langer, hoe groter het risico. Daar is geen duidelijke verklaring voor. Dat geldt wel voor een ander gevaar: voortdurend trainen op harde ondergrond. Het is wetenschappelijk bewezen dat lopen op zachte ondergrond minder belasting geeft en dus ook minder overbelastingsverschijnselen. Ten slotte bestaat de theorie, hoewel moeilijk te bewijzen, dat te stijve hamstrings een lopersknie veroorzaken. Het lijkt in elk geval zinvol om bij de warming-up voldoende tijd uit te trekken voor de hamstrings.
Klachten
De volgende vraag is: hoe voelt u de afwijking en wat zijn de symptomen? De pijn zit eigenlijk altijd aan de onderkant van de knieschijf en begint heel geleidelijk.
Let op: eerst is het een wat zeurende pijn, vooral na en minder gedurende het lopen. Maar als de klachten toenemen, zal de pijn ook onderweg optreden.
Als de ontstekingsreactie doorzet, wordt lopen steeds pijnlijker, totdat u nauwelijks nog een stap kunt verzetten.
Bij gewoon wandelen en staan hebt u geen last, maar in ernstige gevallen is zitten met gebogen knieën al pijnlijk.
Soms is een kleine zwelling onder de knieschijf voelbaar, als teken van de ontstekingsreactie van het ligament.
Allerlei vormen van behandeling zijn bedacht om het natuurlijke genezingsproces te bevorderen, zonder tot volledige rust over te gaan.
Het rekken van de quadriceps en de hamstrings is altijd gunstig, maar het is onbekend of dit een echt helende werking heeft op de ontsteking. Allerlei fysiotherapeutische technieken zijn losgelaten op het ziektebeeld, maar afgezien van het subjectieve welbevinden na een behandeling met geluid, warmte of frictie, is nog niet bewezen dat het een echte bijdrage levert tot genezing. Injecties, met name met corticosteroïden, moeten in elk geval zoveel mogelijk worden vermeden.
De beste remedie is een aangepast loopprogramma: kortere afstanden op zachtere ondergrond, met daarbij frequent rekken van quadriceps en hamstrings
Dezelfde afwijkingen die aan de onderkant van de knieschijf ontstaan in de band, kunnen zich ook voordoen bij de aanhechting aan het scheenbeen. Daarbij kan sprake zijn van groeiafwijkingen, de zogeheten stoornis van Osgood-Schlatter. Dit veroorzaakt vergelijkbare pijnklachten.
Standafwijkingen
Een andere, typische lopersblessure is het iliotibiaal frictiesyndroom. Vanaf de heup tot aan de buitenkant van de knie loopt een bindweefselplaat, de tractus iliotibialis.
Door overmatige belasting ligt irritatie op de loer tussen de bindweefselplaat en het bot, hetgeen kan leiden tot een slijmbeursontsteking. Naast overbelasting spelen ook andere factoren een rol: bij forse o-benen neemt de wrijving tussen de tractus iliotibialis en het bot toe. Ook lopers die supineren (te veel afwikkelen langs de buitenkant van de voet) dienen gewaarschuwd te zijn. Voor iedereen geldt: wie bijvoorbeeld steeds aan dezelfde kant van een bolle weg loopt, kan klachten krijgen. Het linker- of rechterbeen wordt op die manier namelijk in een o-stand gedwongen.
De behandeling zal zich in eerste instantie op de oorzaak richten. Lopers die supineren. vinden baat bij aangepast schoeisel. o-benen kunnen gecorrigeerd worden, maar dat vereist een nogal ingrijpende operatie. Als het lopen op de weg 'een ongewild obstakel is. moet een ander parkoers worden gekozen. Bij deze afwijking helpen overigens injecties met corticosteroïden wél goed en ze kunnen zeker als behandeling aanbevolen worden.
Ook overbelasting van de hamstrings is een bekende blessure.
De hamstrings zijn de buigers van de knie. Ze lopen vanaf het bekken of de bovenkant van het bovenbeen naar de achter- of voorkant van het scheenbeen. Aan de buitenkant bevindt zich er één: de biceps tot aan het begin van het kuitbeen. Aan de binnenkant van de knie komen vier spieren bijeen, die of aan de achterkant of aan de voorkant van het scheenbeen aanhechten. Met name deze binnenste hamstrings veroorzaken vaak pijnklachten.
Preventie
Bij bijna alle lopers ontstaat een verkorting van de hamstrings.
U herkent ze onmiddellijk bij de warming-up, door de wijze waarop ze tevergeefs met hun handen de grond proberen te raken wanneer de benen gestrekt zijn. Chronische overbelasting van de hamstrings en verkorting van deze spieren zorgen op een gegeven moment voor het ontstaan van pijnklachten bij de aanhechting aan het bot. De beste preventie ligt voor het oprapen: consequent rekken van de hamstrings, niet alleen direct na het lopen (als de spieren nog 'warm' zijn), maar ook nog een keer een halfuur later.
De meeste afwijkingen aan de knie doen zich bij lopers voor buiten het kniegewricht. Soms echter concentreert de pijn zich binnen de knie, zoals bij een gescheurde meniscus. Dit is dan een gevolg van forse draai of buigbewegingen, nooit van het lopen zelf. Een andere boosdoener is slijtage van het kraakbeen (artrose).
In het algemeen is het bij deze kwaal aan te raden, hoe zwaar het u ook zal vallen, het lopen sterk te minderen of volledig te staken. U vraagt zich misschien af of veellopen -meer dan honderd kilometer per week -de slijtage in de hand werkt. Uit sommige onderzoeken blijkt inderdaad van wel. Maar wetenschappers die zeer intensief trainende lopers vergeleken met 'zittenblijvers', vonden op hun beurt geen enkel verschil betreffende het ontstaan van artrose.
Samenvattend mag het goede nieuws overheersen: de meeste afwijkingen rondom de knie, die verband houden met hardlopen, zijn goedaardig, goed te behandelen en hoeven het beoefenen van uw geliefde sport niet in de weg te staan.
Bovenkant pagina
Medisch overzicht
Startpagina
|