|
1) Wat is het bekken? Het bekken is de schakel tussen het bovenlichaam en de benen. Het bekken bestaat uit een aantal botten die door banden stevig met elkaar zijn verbonden. De onderste twee rugwervels maken hier functioneel deel van uit. De speling in de bekkengewrichten is onder normale omstandigheden beperkt maar voldoende om soepel te kunnen bewegen. Alle krachten tussen wervelkolom en benen worden via het bekken overgebracht. Er zijn een aantal spieren die aan het bekken "trekken". Allereerst de buik- en rugspieren maar ook de bil- en beenspieren. Het bekken is van nature beweeglijk. Het kan voorover en achterover kantelen maar ook zijwaarts draaien. Alle bewegingen die met de lichaamshouding te maken hebben werken door in het bekken. Als het goed gaat is alles in balans en merk je niet dat je een bekken hebt. 2) Wat is bekkeninstabiliteit? Bekkeninstabiliteit is een klacht die veel voorkomt bij zwangere vrouwen. Tijdens de zwangerschap zorgen hormonen ervoor dat het bekken beweeglijker wordt. De bekkenbanden worden slapper waardoor de botten meer speling gaan krijgen. Deze extra speling is nodig om tijdens de bevalling voldoende ruimte te hebben om het kind te laten passeren. Het is niet duidelijk waarom de ene vrouw wel klachten krijgt en de andere niet. Het lijkt er op dat onvoldoende rust en de combinatie van werk en gezin een verhoogd risico met zich meebrengt. Ook lijkt er een relatie met de manier van lopen en de mate van rotatie, heupwiegen, die men daarbij heeft. Bekkeninstabiliteit komt voor bij ca 5% van de zwangere vrouwen. De klachten treden op als de diverse bekkendelen ten opzichte van elkaar gaan schuiven en de spieren onvoldoende sterk zijn om alles te stabiliseren. 3) Hoe lang duurt bekkeninstabiliteit dan? Het "ruimere bekken" begint in de loop van de zwangerschap als voorbereiding op de bevalling. Vanaf circa zes maanden krijgen de vrouwen hun "eendengang". Meestal is 1 ½ maand na de bevalling de situatie weer genormaliseerd. Met een beetje pech zijn de restklachten pas na een jaar helemaal over. 4) Kunnen alleen (ex)zwangere vrouwen hiervan last hebben? Neen. Bekkeninstabiliteit kan ook ontstaan zonder zwangerschap maar heeft dan geen hormonale oorzaak. 5) Wat is dan de oorzaak? De oorzaak kan dan een ongeval zijn (val met wielrennen of bij paardrijden) maar ook overbelasting door bijvoorbeeld lange afstand hardlopen. Het zijn dus niet alleen vrouwen die last hebben van bekkeninstabiliteit maar ook mannen kunnen klachten hebben. 6) Wanneer treden de klachten bij hardlopers op? Hardlopers met overmatige bekkenkanteling en -draaiing en onvoldoende kracht in de omliggende spiergroepen kunnen klachten krijgen. Ook snelwandelaars lopen een verhoogd risico. Dit komt omdat bij hun loopbeweging het bekken sterk wordt gedraaid. De klachten kunnen optreden als er een aantal kilometers is gelopen. De grens is individueel en wordt bepaald door de belasting (o.a. snelheid en ondergrond) en belastbaarheid (getraindheid). Normaal gesproken zijn de klachten binnen 36 uur na de training geheel verdwenen. Mocht dit niet het geval zijn dan moeten aanvullende maatregelen getroffen worden. 7) Wat is de grootste risicogroep? Ik denk de (ex)zwangere hardloopsters. Maar ook mensen die van nature zwakkere banden hebben. 8) Wat zijn de klachten bij bekkeninstabiliteit? De klachten treden in het begin pas op na afloop van een zwaardere inspanning. Op den duur treden de klachten ook op bij langdurig staan en uiteindelijk ook bij zitten. Klachten bij bekkeninstabiliteit zijn vage tot stekende pijn in de schaamstreek, lies en in de onderrug tussen heiligbeen en darmbeenderen. De pijn kan uitstralen van de onderrug naar één of beide billen en benen. Ook spierklachten rond het bekken kunnen optreden omdat de spieren en banden extra inspanning moeten leveren om het bekken te stabiliseren. Liggen is prettiger dan zitten. De duursporter ervaart eerder vermoeidheid in de bekken regio. Er kan zelfs weerstand ontstaan om te gaan sporten. Typisch bij bekkeninstabiliteit is het wisselend klachtenpatroon. En beweging die vandaag geen problemen geeft kan volgende week wel klachten geven en omgekeerd 9) Welke bewegingen kan men beter vermijden? De bewegingen die pijn oproepen zijn onder andere staan, lopen en zitten maar vooral onverwachte draaibewegingen. Ook schokkende bewegingen zoals hardlopen zijn berucht. 10) Wat kan men doen om bekkeninstabiliteit te voorkomen? De enige effectieve preventie is voorkomen dat er zwangerschap ontstaat. Dit is echter wel een zeer theoretische mogelijkheid. Bekkeninstabiliteit met hormonale oorzaak kan men niet voorkomen. Het "ruimere bekken" hoort bij de zwangerschap. Wel kan men door voldoende rust de klachten beperken. Men zal het huishouden moeten managen. Managen is dingen gedaan krijgen door anderen. Bekkeninstabiliteit met overbelasting als oorzaak kan men voorkomen door goed te reageren op de signalen die het lichaam afgeeft en een afwisselend bewegingspatroon te kiezen. 11) Moet ik met bekkeninstabiliteit naar de dokter? Ja, ten eerste moet een arts vaststellen of er sprake is van bekkeninstabiliteit maar ook kan er door pijnstilling mogelijk snel verlichting worden geboden. Bij bekkeninstabiliteit door zwangerschap zal ook de verloskundige een rol van betekenis spelen. 12) Hoe is bekkeninstabiliteit vast te stellen? Meestal is het klachtenpatroon duidelijk genoeg en is geen verder onderzoek nodig. Bij twijfel kan het nodig zijn om een foto (CT-scan) te laten nemen in ooievaarstand (op één been). Ook zal soms onderzoek nodig zijn om andere ziekten uit te sluiten. 13) Helpt fysiotherapie? Soms kan fysiotherapie verbetering brengen evenals de oefenvormen zoals Mensendieck en Caesar. Het onder begeleiding aanleren van de oefeningen is aan te raden. 14) Welke hulpmiddelen bestaan er? Zwangeren kunnen baat hebben bij een bekkenband. Dit is een soort brace die de billen en het bekken omsluit. De bekkenband is niet bedoeld als hulpmiddel om de trainingsomvang te vergroten. Andere hulpmiddelen voor extreme klachten zijn wandelstok en krukken. 15) Moet je stoppen met sporten? Neen, meestal niet. Het is wel verstandig om de trainingomvang aan te passen aan de situatie. Trainen binnen de pijngrens blijft goed mogelijk. Soms kan het tijdelijk nodig zijn om alternatieve trainingvormen te zoeken. 16) Welke alternatieve trainingvormen zijn er? Als alternatief kunnen fietsen en zwemmen genoemd worden. Fietsen gaat vaak beter dan lopen en bij zwemmen heeft men geen last van het lichaamsgewicht. Ook aqua-joggen kan als training goede diensten bewijzen. Mochten de benen en het bekken echt niet willen meewerken dan blijft trainen van het bovenlijf over. In het fitnesscentrum zijn dan mogelijkheden genoeg. Maar ook in het zwembad kan men, met behulp van drijvers, op armkracht "kilometers" maken. Vooral variatie in bewegingsvorm en voldoende rust zijn van belang. Een moderne wandelvorm die soms mogelijk is heet Nordic Walking. Hiermee wandelt men met twee "skistokken" en nemen de armen een deel van het werk over en heeft men een beetje extra steun. 17) Helpen massage en warmte? Beiden kunnen verlichting geven. Men doet niets aan de oorzaak maar de spierspanning kan positief worden beïnvloed. Ook sauna kan een goede ontspanning geven. De koude baden en koude douches kan men beter vermijden en ook moet men, ter voorkoming van onverwachte bewegingen, extra voorzichtig zijn met gladde vloeren. 18) Kan ik nog extra oefeningen doen om eventuele disbalans in de spieren op te heffen? De aandacht moet vooral uitgaan naar de buik- en bilspieren. Hierbij moet men goed letten op de balans tussen belasting en belastbaarheid. De oefeningen zijn nodig om de spieren op kracht te brengen maar de training mag niet extra belastend zijn voor de bekkenbanden omdat anders de klachten toenemen. Bij bekkeninstabiliteit door zwangerschap mag pas na 4 tot 6 weken na de bevalling begonnen worden met de spierversterkende oefeningen. 19) Als het niet overgaat wat moet ik dan? Behalve geduld hebben en regelmatige controle door de huisarts en fysiotherapeut zijn er weinig mogelijkheden. De ultieme oplossing bestaat niet. In zeer extreme gevallen is operatief ingrijpen mogelijk. Het aan elkaar vastzetten van de botten met platen en schroeven zal slechts in uiterste nood door een arts worden aanbevolen. 20) Heb je nog een alles omvatend advies? Ja, luister naar je lichaam, dat is je beste adviseur. BRON: www.blessure-aanwijzer.nl Arie Meijboom Sportmassagepraktijk Meijboom Castricum 15 oktpber 2004 Bovenkant pagina Medisch overzicht Startpagina Laatst bijgewerkt op: 09.11.2004 |